Şeker Ölçümü Yapılması , Olması Gereken Değerler Kaç Olmalı? , Kan Şekeri Değerleri Ne Olmalı? Açlık Kan Şekeri ve Tokluk Kan Şekeri Ölçümü

Dünyada hızla yayılan şeker hastalığı vücut sağlığını olumsuz yönde etkilemektedir. Şeker ölçümü kişide açlık ve tokluk kan şekeri olmak üzere iki farklı şekilde ölçülmektedir.

Şeker Ölçümü Nedir? Neden Yapılır?

Şeker ölçümü kan şekeri kan hücreleri içerisinde bulunan glikoz miktarı ile ilgili bilgi vermektedir. Kanda bulunan glikoz diğer hücrelerin görevini yerine getirmesini sağladığı gibi çok yüksek olduğunda organların tamamına zarar vermektedir. Kan şekerinin düşük ve yüksek olması kişinin sağlığını etkilediğinden kontrol altına alınmalıdır. Vücudun salgıladığı insülin hormonu vücuttaki diğer organlara da kalıcı hasar vererek kişinin kronik olarak farklı hastalıklar yaşamasına sebep olur.

Şeker Ölçümü Olması Gereken Değerleri Kaç Olmalı?

Sağlıklı bir bireyde kan şeker ölçümü oldukça önemlidir. Diyabet hastalarında da ölçülen bu değer hastanın durumu hakkında bilgi alınmasını sağlar. Aç ve tok olarak iki türlü ölçülen kan şekeri değeri belli aralıklar dışında ise mutlaka doktor kontrolünün olması gerekmektedir. Sağlıklı kişilerde açlık kan değeri ölçüleri 70- 100 mg aralığında olmalıdır. Bu değerlerin altında ya da üstünde çıkan ölçümlerde doktora başvurulması gerekir. Diyabet hastalarında bu değerler farklılık göstermektedir. Diyabet hastasının kan şekerleri değeri açken 80- 130 mg arasında olmalıdır. İlaç kullanımı var ise buna göre belirlenir. Kişinin sağlığını olumsuz yönde etkileyen bir koşulda gizli şekerin olmasıdır. Gizli şeker ölçümleri de kişinin kronik hastalıklarına göre belirlenebilmektedir. Gebelikte vücuda yapılan şeker yüklemesi kandaki glikoz miktarının çoğalmasına neden olmaktadır. Hamilelikte kan şekeri değeri açken 120- 130 mg arasında olmalıdır.

Diyabetli Kişilerde Kaç Şekeri Kaç Olmalı?

Diyabet hastaları tip1 ve tip2 olmak üzere iki çeşittir. Her iki diyabet çeşidinde kişinin kan şekeri değerleri yüksek çıkabilmektedir. Özellikle insülin kullanan kişilerin dikkatli beslenmesi ve beslenmelerinde şekerli gıdalardan uzak durması gerekmektedir. Hastanın doktor tarafından takibinin yapılması ve bu dönemde diyet ile sağlıklı beslenmesi gerekir. Diyabet hastalarında açlık kan şekeri değeri 126 mg olmalıdır. Bu değerin altına düşmesi ya da yüksek çıkması kişinin hayatını kaybetmesine kadar ciddi sonuçlar ile karşılaşmasına sebep olabilir. Diyabet hastalarında ölçülen tokluk kan şekeri ise 200 mg olmalıdır. Yüksek çıkması durumunda kişinin diğer organlarının da iflas etmesine neden olabilir. Diyabet hastalığı kişiye yavaş yavaş zarar verir. Ani iniş ve çıkışlarda hasta kendisine dikkat etmelidir.

Şeker Ölçümü Neden Yapılır?

Şeker hastalığının vücuda olan etkileri ise hastanın yaşam kalitesini ciddi bir şekilde düşürmektedir. Şeker ölçümü değerlerinin kişinin sağlığı ve beslenme alışkanlığına göre farklılık göstermesi daha sağlıklı yaşamak için farklı tedaviyöntemleri ve beslenme şekilleri uygulanabilmektedir. Aç ve tok ölçülen kan şekeri değerleri arasında farklılık meydana gelmektedir. Açlık kan şekeri ölçümü en az 8 saatlik açlıktan sonra ölçülen değerdir. Tokluk kan şekeri ise yemekten 2 saat sonra ölçülmesi gerekir.


Bu çalışmamızda, kan şekeri değerleri ne olmalı? açlık kan şekeri ve tokluk kan şekeri ölçümü nasıl yapılmalıdır konularından bahsedeceğiz. Sorularınız olursa, yazının altına yorum olarak bırakabilirsiniz.
Vücudumuzda temel enerji yakıtı olarak glikozu kullanırız. Yediğimiz besinlerle aldığımız glikoz vücudumuzda enerji vermek için metabolize olarak kan yoluyla vücuttaki tüm hücrelere iletilir ve hücreler için gerekli olan enerjiyi sağlar. Kanımızda bulunan glikoz miktarı vücudumuzun sağlığı ile ilgili veriler sunar. Kandaki şeker seviyesinin ölçümü bireylerdeki sağlık durumunun kontrolü açısından yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir

Açlık Kan Şekeri Testi Nedir, Nasıl Yapılır?

Açlık kan şekeri testi kişinin 8-12 saat açlık sonrası damardan alınan kan örneğinde bulunan şeker miktarına bakılarak yapılan bir ölçümdür. En az 8 saat bireylerin kesinlikle bir şey yememesi gerekir. Testin sonucunda kandaki şeker değeri 126 mg/dl veya üstünde çıkarsa başka bir gün bir test daha yapılıp sonucun aynı değerlerde seyretmesiyle hastaya diyabet teşhisi konulur. Bknz: Şeker Hastalığı Beslenme ve Diyabet Diyeti

Açlık kan şekeri seviyeleri neyi ifade eder?

Açlık kan şekeri seviyeleri;

• 50-70 mg/dl arasında ise, Hipoglisemi
• 70-100 mg/dl arasında ise, Normal (Sağlıklı)
• 100-125 mg/dl arasında ise, Gizli Şeker (Prediyabet)
• 126 mg/dl ve üzeri ise, Diyabet

Tokluk Kan Şekeri Testi Nedir, Nasıl Yapılır?

Tokluk kan şekeri testi, ağza ilk lokmanın atılmasından 2 saat sonra, damardan alınan kan örneğindeki şeker miktarına bakılan bir testtir. Tokluk testi de açlık kanşekeri testi gibi diyabet teşhisi için son derece önemlidir. Diyabet şüphesi bulunan ya da diyabetli bireylerde hastalığın takibi için açlık ve tokluk kan testi yapılmaktadır.

1. saat tokluk kan şekeri 140 mg/dl veya altında olursa normal,
2. saat tokluk kan şekeri ise 120 mg/dl veya altında olursa normal değerlerdedir denilebilir.

Prediyabet olarak da bilinen gizli şeker hastalığında ise tokluk şekeri 140-199 mg/dl arasında seyreder.Tokluk kan şekerinin 200 mg/dl seviyesinde veya üzerinde olması durumunda diyabet tanısı konulur.

HbA1c Testi Nedir, Nasıl Yapılır?

Glikolatlı hemoglobin ve glikohemoglobin olarak da bilinen HbA1c testi, kan şekeri seviyesinde, açlık ve tokluk kan şekerinin ikisinin de etkili olduğu bir testtir. HbA1c testi ile glikozun hemoglobine olan bağlılığı ölçülür. Hemoglobin vücudumuzda kırmızı kan hücrelerinde bulunan önemli bir proteindir. Kırmızı kan hücrelerinin ortalama ömrü 3 aydır. Yapılan HbA1c testi de buna bağlı olarak 2-3 aylık ortalama kandaki şeker seviyesini gösterir.
Diyabet teşhisinin konulmasında ve diyabet hastalarının takibinde kullanılan son derece önemli bir testtir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre HbA1c;

• %3.5-%5.7 aralığında ise bireyin sağlıklı (normal),
• %5.7-%6.4 aralığında ise bireyin gizli şekeri (prediyabet),
• %6.5 ve üzeri olması durumunda ise bireyin Tip-2 Diyabet hastalığı olduğunu gösterir.

Yüzde verilerin daha iyi anlaşılması bakımından, yüzde verilere göre ortalama mg/dl değerleri;

• HbA1c %4 ise 3 aylık ortalama, 65 mg/dl seviyelerinde,
• HbA1c %5 ise 3 aylık ortalama, 100 mg/dl seviyelerinde,
• HbA1c %6 ise 3 aylık ortalama, 135 mg/dl seviyelerinde,
• HbA1c %7 ise 3 aylık ortalama, 170 mg/dl seviyelerinde,
• HbA1c %8 ise 3 aylık ortalama, 205 mg/dl seviyelerinde seyretmiş demektir.

HbA1c değerinin %6’nın aşağısındaki değerlerde seyretmesi sağlık açısından önemlidir.
HbA1c testinde bireylerin açlık ya da tokluk durumu önemli değildir. Damardan alınan kan örneğine bakılarak HbA1c seviyesi tespit edilir. Ancak dikkat edilmesi gereken bir husus vardır, kandaki hemoglobin seviyelerinde anormallikleri olan bireylerde (kansızlık, anemi gibi..)  bu test sağlıklı bir sonuç sağlamayabilir.
Hemoglobin seviyesinin normal olduğu bilindiği durumlarda yapılması gerekmektedir. Bireyde C vitamini ve E vitaminlerinin yüksekliği, kolesterol ilaçlarının kullanımı gibi faktörler de HbA1c testi sonucunu olumsuz etkileyebilenler arasındadır.

Oral Glikoz Tolerans Testi Nedir, Nasıl Yapılır?

Şeker yükleme testi olarak da bilinen Oral Glukoz Tolerans Testi diyabet teşhisinin konulmasında kullanılır. Genellikle açlık kanşekeri prediyabet seviyelerinde (100-126 mg/dl) seyreden bireylerdeki diyabet teşhisinin konulması adına önemli bir test seçeneğidir.
Test yapılırken öncelikle açlık kan şekerölçümü yapılır, ardından 75 gram glukoz 300 ml suda çözündürülerek kişiye verilir. 2 saat boyunca her yarım saatte bir kandaki şekeri ölçümü yapılır, 2. saatin sonunda şeker seviyesi 200 mg/dl veya üzerindeyse kişiye diyabet teşhisi konulur. Eğer sonuç 140-199 mg/dl çıkarsa kişide gizli şeker (prediyabet) var demektir.

Rastgele Kan Şekeri Ölçümü Nedir, Nasıl Yapılır?

Genellikle diyabet hastalarının kan şekerini kontroletmek amaçlı evlerinde ya da herhangi bir mekanda şeker ölçüm cihazıyla rahatlıkla uygulayabildiği bir yöntemdir. Açlık ya da tokluk fark etmeksizin ölçüm yapılır ancak açlık veya tokluk durumuna göre kan şekeri seviyesi yorumu değişkenlik gösterecektir.
Rastgele kan şekeri ölçümü yapan sağlıklı bir birey için bu değerler 70-125 mg/dl aralığında olmalıdır. 200 mg/dl veya üzeri değerler ise sağlık açısından riskli değerler olduğundan bir uzmana görünmek gerekmektedir.

Düşük Kan Şekeri (Hipoglisemi) Nedir?

Glukoz ya da şeker vücudumuz için çok önemli bir enerji kaynağıdır. Tükettiğimiz besinlerle aldığımız enerji yeterli olmadığında vücutfonksiyonlarımız tam anlamıyla sağlıklı çalışamaz.
Açlık kan şekerinin 70-100 mg/dl seviyelerinde olması normal kabul edilir. Kan şekerinin 70 mg/dl altında değerlerde olması durumuna ise hipoglisemi denilir.

Düşük Kan Şekeri (Hipoglisemi) Nedenleri Nelerdir?

Hipoglisemi birçok farklı nedene bağlı olarak meydana gelebilmektedir. En temel sebebi ise yetersiz beslenme ve bununla beraber vücuda yeterli enerji sağlanamamasıdır.
Karbonhidratlar (glukoz-şeker)  vücudumuz için temel enerjikaynağıdır. Karbonhidrat bakımından yetersiz beslenme durumu hipoglisemiyi beraberinde getirebilir.
Hormonların düzgün çalışmaması hipoglisemi nedenleri arasındadır.
Örneğin; tiroit bezlerinin yetersiz çalışması (hipotiroidi), birçok hormonun salgılanmasında büyük rolü olan hipofiz bezinin yetersiz ya da yanlış çalışması, böbrek üstü bezlerinin yetersiz çalışmasına bağlı olarak gözlenen kortizol düşüklüğü, insülinin yüksek salgılanmasıyla kan şekerinin düşmesi…

• Uzun süren açlık,
• Yoğun tempolu egzersizler,
• Böbrek ve karaciğer rahatsızlığı,
• Alkol ve sigara kullanımı,
• Şok diyetler ya da ani gelişen kilo kayıpları,
• Aşırı miktarda şekerli gıda tüketimi,
• Sindirim sistemindeki bozukluklar gibi nedenler hipoglisemi nedenleri arasında gösterilmektedir.

Ayrıca, hipoglisemi tedavisi başlıklı yazımızdan tedaviyöntemlerine ayrıntılı bir şekilde bakabilirsiniz. Bu sebeplere ek olarak diyabet hastalarının kullandığı bazı şeker hastalığı ilaçları da yan etki olarak kan şekerin düşürebilmektedir.

Düşük Kan Şekeri (Hipoglisemi) Belirtileri Nelerdir?

Kanda yeterli glukozun bulunmamasıyla gelişen dolayısıyla kişide enerji düşüklüğüne neden olan hipoglisemi genellikle sürekli yorgunluk, halsizlik gibi şikayetlerle kendini gösterir.
Bu şikayetlere ek olarak başka belirtiler de gözlenir;

• Yemekten hemen sonra kişide halsizlik ve uyuklama hali görülmesi,
• Tatlı krizleri,
• Dalgınlık, konsantrasyon problemi,
• Huzursuzluk ve kaygı hali (panik atak nöbeti ya da benzeri durumlar),
• El ve ayaklarda titreme,
• Düzensiz kalp atışları ya da çarpıntı,
• Sabah uyanmakta güçlük çekme, baş ağrısı ile uyanma,
• Baş dönmesi, kulak çınlaması…

Hipoglisemi sorunu yaşayan bireylerin günlük diyetlerinde şekerli yiyeceklerin çok fazla tüketilmesi önerilmemektedir.

Yüksek Kan Şekeri (Hiperglisemi) Nedir?

Besinlerle aldığımız glukozun vücudumuzda enerjiye dönüşebilmesi için insülin hormonuna ihtiyaç duyulmaktadır. İnsülin hormonunun yeterli üretilememesi ya da üretilen insülinin salgılanıp kullanılamaması durumunda kanda glukoz birikmekte bu da hiperglisemiye neden olmaktadır.
Açlık kan şekerinin, normal seviyelerin (70-100 mg/dl), tokluk kan şekerinin ise 140 mg/dl seviyesinin üzerinde olması durumuna hiperglisemi denir. Kişide sürekli olarak bu değerlerin üzerinde seyrediyorsa diyabet şüphesi vardır. Aynı zamanda yüksek kan şekeri (hiperglisemi) tedavi edilmediği durumlarda kalıcı hiperglisemiye dönüşebilmekte böbrek ve göz rahatsızlıklarına sebep olabilmektedir.

Yüksek Kan Şekeri (Hiperglisemi) Nedenleri Nelerdir?

Kan şekerinin yüksek olması çoğunlukla diyabet hastalarında görülen bir durumdur. Ailesinde diyabet olan kişilerde görülme sıklığı daha fazladır.

• Diyabetli bireylerin ilaçlarının doğru dozda almaması,
• Şeker oranı yüksek besinlerin fazla tüketilmesi,
• Yanlış beslenme,
• Fiziksel ve duygusal yorgunluk,
• Fiziksel aktivite azlığı,

Hastalık ya da enfeksiyon durumu hiperglisemiye neden olarak gösterilebilmektedir.

Yüksek Kan Şekeri (Hiperglisemi) Belirtileri Nelerdir?

Kan şekerinin yüksek olması kişide önemli sağlık sorunlarını beraberinde getirebilir. Bu yüzden belirtilerin önemsenmesi gerekmektedir.

• Ağız kuruluğu ve sussuzluk hissi,
• Sık idrara çıkma,
• Iştahsızlık ya da sık acıkma hali,
• Enfeksiyonel rahatsızlıklarının sık görülmesi,
• Yaraların geç iyileşmesi,
• Görme yetisinde rahatsızlıklar meydana gelmesi (puslu görme),
• Ani kilo kayıpları,
• Cinsel fonksiyonlarda yetersizlik görülmesi, hipergliseminin yaygın belirtilerindendir.

Hiperglisemi kesinlikle tedavi edilmesi gereken bir rahatsızlıktır. Doğru beslenme planı ve ilaç tedavisi başlanmışsa ilaçların düzenli alınması tedavide önemli kriterlerdir.

Kaynaklar

• https://www.diabetes.co.uk/diabetes_care/blood-sugar-level-ranges.html
• https://medlineplus.gov/bloodsugar.html
• https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/tests-diagnosis
• https://www.health.com/health/condition-article/0,,20188106,00.html